Χαβρίας, οικοσύστημα- θύμα της ανθρώπινης δραστηριότητας

Γράφει ο Φίλιππος Γκανούλης, MBA, Msc, Πολιτικός Μηχανικός, Περιφερειακός σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας.

Σωρεία περιβαλλοντικών εγκλημάτων διαπράττονται τα τελευταία χρόνια στον Χαβρία, τον μεγαλύτερο και ίσως μοναδικό ποταμό της Χαλκιδικής, στον οποίο καταλήγουν οι κυριότεροι χείμαρροι και τα ρέματα της κεντρικής και ανατολικής πλευράς του νομού.
Λύματα από ελαιοτριβεία με ανεπαρκή επεξεργασία, ολόκληροι οικισμοί χωρίς εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και πληθώρα άλλων των οποίων οι εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού δεν λειτουργούν καθόλου (Μεταγγίτσι, Ορμύλια), φυτοφάρμακα και λιπάσματα συμβατικής γεωργίας και παράνομες αμμοληψίες έχουν μετατρέψει αυτόν τον άλλοτε παραγωγικό χώρο και τόπο αναψυχής της Χαλκιδικής σε κανάλι αποχέτευσης ανεπεξέργαστων λυμάτων, με ανυπολόγιστους κινδύνους για το περιβάλλον και την δημόσια υγεία.
Η κλιματική αλλαγή, με τη γενικότερη μείωση των βροχοπτώσεων, αλλά και ειδικότερα η εξορυκτική δραστηριότητα στην περιοχή των πηγών του Χαβρία, στο όρος Κάκαβος, έχουν μειώσει την παροχή νερού του ποταμού για μεγάλες περιόδους του έτους, μετατρέποντάς τον ουσιαστικά σε χείμαρρο. Οι δασικές εκτάσεις πέριξ της κοίτης του έχουν υποστεί κατά το παρελθόν σημαντικές εκχερσώσεις, τα μεγάλα δέντρα στις όχθες του ποταμού απειλούνται από την υπερβολική και παράνομη αμμοληψία, η πυροπροστασία είναι ελλιπής και το ανεξέλεγκτο κυνήγι μαζί με τη χημική ρύπανση έχουν μειώσει σημαντικά την άγρια πανίδα.
Το φράγμα που σχεδιάζεται στον ποταμό Χαβρία με σκοπό την υδροδότηση ενός ολόκληρου νομού ενδέχεται λοιπόν να είναι πλέον άνευ νοήματος. Όχι μόνο λόγω των αλλεπάλληλων και μακροχρόνιων αναβολών στη διαδικασία δημοπράτησης του έργου, αλλά και λόγω της ακαταλληλότητας και της χαμηλής ποσότητας του νερού που υποτίθεται πως θα εμπλούτιζε τον υπόγειο υδροφορέα. Όλα δείχνουν ότι στην περιοχή έχει ξεπεραστεί η φέρουσα ικανότητα του εδάφους σε ότι αφορά την ανθρωπογενή ρύπανση. Επιπλέον, στο τμήμα του ποταμού κατάντη του φράγματος, στην περιοχή της Ορμύλιας, η έλλειψη αποτελεσματικής διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων έχει ως αποτέλεσμα την μετατροπή της κοίτης σε σκουπιδότοπο, όπου σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων μεταφέρονται τα διάφορα απορρίμματα στον Τορωναίο Κόλπο απειλώντας ένα σημαντικό κομμάτι της οικονομικής και τουριστικής δραστηριότητας του νομού.
Χρειάζεται άμεση και συνδυασμένη λήψη μέτρων: Κατασκευή και λειτουργία εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών και βιομηχανικών λυμάτων σε όλους τους οικισμούς, έλεγχος των εκροών των ελαιοτριβείων, άμεση παύση της εξορυκτικής δραστηριότητας τουλάχιστον από τις περιοχές πηγών του ποταμού, εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα με καθαρό νερό, έστω και με φράγμα που θα σέβεται όμως όλους τους οικολογικούς κανόνες σχεδιασμού και λειτουργίας, συμμετοχή των κατοίκων και επαγγελματιών του τουρισμού σε προγράμματα μείωσης της σπατάλης πόσιμου νερού.
Όλα τα παραπάνω όμως, προϋποθέτουν ότι οι διοικήσεις των Δήμων και της Περιφέρειας θα ακολουθήσουν συντονισμένα ένα ορθολογικό συνολικό σχέδιο υδροδότησης της Χαλκιδικής το οποίο θα συνυπολογίζει το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, παράλληλα με τον Δημόσιο έλεγχο της ποιότητας, της διαχείρισης και των διαφόρων χρήσεων του νερού.

Πηγή άρθρου η ψηφιακή εφημερίδα Θέμα της Χαλικιδικής 1 02 2023