Άρθρο του Φίλιππου Γκανούλη*
Ο πλανήτης μας είναι γεμάτος ζωή, από τα μεγάλα θηλαστικά μέχρι τα μικροσκοπικά βακτήρια και τους μύκητες. Σε αυτό που όμως πια συνηγορούν όλοι οι επιστήμονες σήμερα είναι ότι εξαφανίζονται είδη ασυνήθιστα γρήγορα. Συγκεκριμένα, παρατηρείται μια μαζική εξαφάνιση ειδών, κάτι που έχει μεν συμβεί τουλάχιστον άλλες πέντε φορές στον πλανήτη μας, αλλά ποτέ στην ανθρώπινη ιστορία – και σίγουρα ποτέ με ανθρώπινη συνδρομή.
Καθοριστικός παράγοντας αυτού του φαινομένου θεωρείται η ανθρώπινη παρέμβαση μέσω ποικίλων δραστηριοτήτων: από την λαθροθηρία και τη ρύπανση ως και την καταστροφή και την απώλεια οικοσυστημάτων. Σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, το σημερινό, αυξανόμενα ραγδαία, ποσοστό εξαφάνισης ειδών είναι πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία, με περίπου ένα εκατομμύριο είδη ζώων και φυτών να απειλούνται σήμερα άμεσα με εξαφάνιση.
Γιατί όμως η βιοποικιλότητα είναι τόσο σημαντική; Υπάρχει σήμερα μια ολέθρια λανθασμένη εντύπωση πως η τεχνολογία είναι ικανή να διατηρήσει την εξέλιξη του πολιτισμού μας, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στην άγρια φύση, τα δάση, τα λιβάδια και τους υγροτόπους.
Περίπου το 75% της τροφής μας προέρχεται από 12 είδη φυτών και πάνω από το 90% της παγκόσμιας ζωικής παραγωγής προέρχεται από μόλις 15 είδη θηλαστικών και πτηνών. Ωστόσο αυτό το στοιχείο είναι παραπλανητικό, καθώς αυτά τα 27 είδη – μαζί με πολλά άλλα που παρέχουν τροφή για τους ανθρώπους – δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς την συνδρομή εκατοντάδων χιλιάδων λιγότερων γνωστών ειδών, αναφαίρετα τμήματα της τροφικής αλυσίδας.
Η γεωργία καθίσταται δυνατή λόγω ενός ευρέως φάσματος ειδών άγριας ζωής που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων νυχτερίδες, μέλισσες, πουλιά, λιβελλούλες, βατράχια, σαλαμάνδρες, αράχνες και σφήκες. Από τις 264 καλλιέργειες που καλλιεργούνται στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πάνω από το 80% εξαρτάται από επικονιαστές εντόμων.
Η άγρια φύση όχι μόνο προστατεύει και επικονιάζει την τροφή μας, αλλά αποτελεί συχνά η ίδια και το φαγητό μας. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι βασίζονται για παράδειγμα σε καθημερινή βάση στις πρωτεΐνες που προέρχονται από ελεύθερους πληθυσμούς ψαριών. Σήμερα μπορεί η τροφή μας να προέρχεται από μόνο λίγες σχετικά καλλιέργειες, όμως περίπου 7.000 φυτικά είδη καλλιεργήθηκαν ως τρόφιμα στην ανθρώπινη ιστορία – και οι άγριοι αυτοί συγγενείς κατέχουν μια γενετική βιοποικιλότητα που μπορεί να αποδειχθεί ανεκτίμητη στο εγγύς μέλλον, καθώς η κλιματική αλλαγή απειλεί σήμερα τις συνήθεις μονοκαλλιέργειες.
Ακόμη η βιοποικιλότητα θεωρείται ιδιαίτερης σημασίας για την ανθρώπινη υγεία αφενός διότι η ποικιλία στη χλωρίδα και την πανίδα εξασφαλίζει μια πλούσια διατροφή ικανή να μας θωρακίσει ενάντια στις διάφορες ασθένειες, αφετέρου τις περισσότερες φορές η θεραπεία σοβαρών ασθενειών εντοπίζεται μέσα από την έρευνα διαφόρων οικοσυστημάτων ανά τον κόσμο.
Επιπρόσθετα τα οικοσυστήματα και η βιοποικιλότητα τους έχουν πολύτιμο ρυθμιστικό ρόλο σε ότι αφορά την πρόληψη και την εξομάλυνση ακραίων καιρικών φαινομένων όπως για παράδειγμα οι πλημμύρες και η διάβρωση των εδαφών ενώ παράλληλα, συμβάλει στη ρύθμιση και την διατήρηση της κλιματικής ισορροπίας. Ακόμη η βιοποικιλότητα επιτρέπει στα οικοσυστήματα να προσαρμόζονται και να θωρακίζονται απέναντι σε ακραίες συνθήκες.
Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν υπάρχουν αναρίθμητοι πρακτικοί λόγοι που καθιστούν την προστασία και την διατήρηση της βιοποικιλότητας ως μια απόλυτη αναγκαιότητα της εποχής μας. Προστατεύοντας την βιοποικιλότητα προστατεύουμε τις φυσικές εξελικτικές διαδικασίες των ειδών, κάτι που επιτρέπει στους οργανισμούς να προσαρμοστούν αποτελεσματικά στις περιβαλλοντικές αλλαγές.
Και στο τέλος της ημέρας το μεγαλύτερο προσόν της διατήρησης της βιοποικιλότητας είναι η ίδια η ομορφιά της φύσης. Ο χρόνος που περνάει ο άνθρωπος στη φύση μπορεί να του προσφέρει πολλά οφέλη, όπως μεγαλύτερη δημιουργικότητα, καλύτερη μνήμη και ταχύτερη ανάρρωση. Δεν χρειαζόμαστε την επιστήμη να μας επιβεβαιώσει και αυτό το γεγονός, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι ένα βήμα μέσα στο δάσος ή μια περιήγηση σε ένα αρχαίο μυθικό βουνό, για συνειδητοποιήσουμε πως δεν είμαστε απλώς τυχεροί που είμαστε ζωντανοί – είμαστε τυχεροί που υπάρχει και η φύση γύρω μας.
*Περιφερειακός Σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας – Επικεφαλής της παράταξης “Οικολογία – Πράσινη Λύση” – Μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας των Οικολόγων Πράσινων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
WWF Ελλάς: Μια παραδοσιακή πρακτική μπορεί να βοηθήσει στη βιοποικιλότητα
Νέοι κανόνες της ΕΕ για περιορισμό της παγκόσμιας αποψίλωσης δασών
PFAS: Αιώνια χημικά σε ένα ευάλωτο περιβάλλον
«Rethinking Tourism».
Εντατικοί έλεγχοι για φαινόμενα αισχροκέρδειας στα καυσόξυλα – Δωρεάν για κατοίκους ορεινών περιοχών
Εξοικονόμηση ενέργειας προς μία οικονομία μηδενικού άνθρακα