Ανάγκη μείωσης των εντάσεων και οικοδόμησης εμπιστοσύνης στη Bορειο-Aνατολική Μεσόγειο

Το 18ο Τακτικό και Εκλογικό Συνέδριο των ΟΠ χαιρετίζει το Ψήφισμα του Συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος για την «Ανάγκη μείωσης των εντάσεων και οικοδόμησης εμπιστοσύνης στη Bορειο- Aνατολική Μεσόγειο», το οποίο υποβλήθηκε από τους Οικολόγους ΠΡΑΣΙΝΟΥΣ και υποστηρίχθηκε από τα μέλη της αποστολής στη Βουδαπέστη. Αποφασίζει να αποτελέσει το ψήφισμα αυτό βάση για εξωστρεφείς δράσεις του Κόμματος το επόμενο διάστημα. 

Στις σημερινές γεωπολιτικές συνθήκες, με τον πόλεμο που μαίνεται στην ευρωπαϊκή ήπειρο να έχει παγκόσμιες επιπτώσεις, η κλιμάκωση των εντάσεων και ο κίνδυνος μιας ένοπλης σύγκρουσης που θα άνοιγε ένα ακόμη μέτωπο σε μιαν ασταθή περιοχή θα ήταν εντελώς ανεύθυνα και καταστροφικά. Το Ευρωπαϊκό Πράσινο Κόμμα παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία και καταδικάζει τις εντεινόμενες κλιμακώσεις, συμπεριλαμβανομένης της λεκτικής επιθετικότητας και των παραβιάσεων εθνικού εναέριου χώρου και χωρικών υδάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Παραμένουμε σταθερά πεπεισμένοι ότι η βιώσιμη επίλυση των διαφορών μπορεί να επιτευχθεί μόνο με το διάλογο, τη διπλωματία και το σεβασμό του διεθνούς δικαίου από όλες τις πλευρές.

Με βαθιά ανησυχία βλέπουμε επίσης τη συνεχιζόμενη επιδείνωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας του Τύπου στην περιοχή. Ανησυχούμε ιδιαίτερα για την οπισθοδρόμηση της Τουρκίας σε σχέση με την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, και την αποχώρησή της από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, την αποδυνάμωση των δημοκρατικών θεσμών και τις εχθρικές ενέργειές της, συμπεριλαμβανομένων αεροπορικών επιδρομών εναντίον γειτονικών κρατών.

Για την ειρήνη, την ασφάλεια και τις σχέσεις καλής γειτονίας στη νοτιοανατολική περιοχή της Ευρώπης, είναι απαραίτητο να ενταθούν οι προσπάθειες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και να θεσπιστεί ένα περιφερειακό πλαίσιο πράσινης συνεργασίας. Η ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να αποτελεί κοινή προτεραιότητα, μαζί με τον στόχο της βιώσιμης ευημερίας, για όλες τις χώρες της περιοχής. Δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για νέες εξορύξεις ορυκτών καυσίμων, ούτε με αντιπαράθεση ούτε με συνεκμετάλλευση. Και, φυσικά, η χρήση της πυρηνικής ενέργειας δεν μπορεί να θεωρηθεί ως λύση, ιδίως σε σεισμογενείς περιοχές όπως η Ανατολική Μεσόγειος. Όπως διατυπώθηκε ξεκάθαρα στο ψήφισμα του 35ου Συμβούλιου του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος στη Ρίγα (Ιούνιος 2022) για την περίπτωση της τουρκικού πυρηνικού εργοστασίου που κατασκευάζεται με ρωσική χρηματοδότηση στο Aκούγιου: “Οι επιπτώσεις μιας βλάβης στα συστήματα ασφαλείας ενός τέτοιου εργοστασίου ή ένας σεισμός συνιστούν υψηλό κίνδυνο με αναπόφευκτα καταστροφικές συνέπειες για την περιοχή… Σε περίπτωση πυρηνικού ατυχήματος, θα κινδύνευε όχι μόνο η περιοχή του Aκούγιου, αλλά και η Κύπρος, η ελληνική περιφέρεια της Δωδεκανήσου και ολόκληρη η νοτιοανατολική περιοχή της Μεσογείου”.

Εμείς, ως Ευρωπαίοι Πράσινοι:

– Τονίζουμε την ύψιστη σημασία της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο και καλούμε τις κυβερνήσεις της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Κύπρου να εμπλακούν σε εποικοδομητικό διάλογο, εντείνοντας τις προσπάθειες για την επίλυση διενέξεων σχετικά με χερσαία και θαλάσσια σύνορα, να δεσμευτούν για σχέσεις καλής γειτονίας, διεθνείς συμφωνίες και ειρηνική επίλυση των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών με την υποστήριξη της ΕΕ, αν χρειαστεί, ως διαμεσολαβητή στο πλαίσιο αυτών των διαλόγων και των διενέξεων,

– Καλούμε όλες τις χώρες της περιοχής να συμφωνήσουν σε αμοιβαίο πάγωμα κάθε σχεδίου για την εξερεύνηση και εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και για τη χρήση πυρηνικής ενέργειας. Καλούμε τις κυβερνήσεις της περιοχής να σταματήσουν κάθε σχέδιο για την τρέχουσα εξόρυξη ορυκτών καυσίμων στην περιοχή, ώστε να αποφευχθεί η ανεπανόρθωτη ζημιά στη φύση. Επιπλέον, καλούμε την τουρκική κυβέρνηση να σταματήσει κάθε μορφή εξόρυξης σε παραμεθόριες περιοχές και εδάφη των γειτόνων της, όπως οι γεωτρήσεις στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου και όχι μόνο, προκειμένου να σταματήσει η κλιμάκωση των εντάσεων. Το μέλλον βρίσκεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το φυσικό αέριο δεν είναι μία από αυτές. Οι κυβερνήσεις της περιοχής πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να αξιοποιήσουν από κοινού το τεράστιο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που υπάρχει στην περιοχή.

– Καλούμε την Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρο να αναζητήσουν τρόπους για να αξιοποιήσουν από κοινού το μπλε και πράσινο οικονομικό δυναμικό της Μεσογείου, ενσωματώνοντας την παραγόμενη ενέργεια από υπεράκτιες μονάδες στα διασυνδεδεμένα δίκτυα των χωρών τους και της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζουμε την άδικη επιβάρυνση που αυτό συνεπάγεται για τις χώρες της περιοχής και, ως εκ τούτου, καλούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της να εργαστούν περαιτέρω προς την κατεύθυνση μιας διασυνδεδεμένης ενεργειακής υποδομής και δικτύου για την ΕΕ και τους γείτονές της, και να δώσουν προτεραιότητα στο μοίρασμα βιώσιμων πηγών ενέργειας μεταξύ των χωρών με υψηλή παραγωγή στην ΕΕ με τις χώρες της περιοχής.

– Τονίζουμε ότι οι διμερείς και πολυμερείς σχέσεις μεταξύ των χωρών της περιοχής αυτής θα πρέπει να βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό της κυριαρχίας και του λαού κάθε χώρας και στην εμβάθυνση των κοινωνικών, οικονομικών και διαπολιτισμικών δεσμών, όπως μέσω πολιτιστικών ανταλλαγών, εμπορίου και κοινοπραξιών στην οικονομία αλλά και στην προστασία της φύσης (συντονισμένη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών στην ξηρά και τη θάλασσα που διασχίζουν τα κρατικά σύνορα). Η καλλιέργεια σχέσεων καλής γειτονίας είναι η μόνη βιώσιμη μακροπρόθεσμη στρατηγική για την ειρήνη και την ευημερία για όλους στην περιοχή και για την περιφερειακή ανθεκτικότητα απέναντι σε διασυνδεδεμένες κρίσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες, η επισιτιστική, υδατική και ενεργειακή ανασφάλεια. Οι πρώτοι που θα επωφεληθούν από φιλικές διμερείς σχέσεις θα πρέπει να είναι οι κάτοικοι των παραμεθόριων περιοχών.

– Καταδικάζουμε τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των συνεχιζόμενων παράνομων επαναπροωθήσεων. Δεν πρέπει να υπάρξει καμία ανάμειξη, υποστήριξη ή ανοχή τέτοιων δραστηριοτήτων από τις εθνικές αρχές και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex).

– Ζητάμε τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού παρακολούθησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καλούμε την ΕΕ και όλα τα κράτη μέλη της να προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο φτάνουν στα σύνορα και από ποιες χώρες διέρχονται, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το κεκτημένο της ΕΕ για το άσυλο.

– Καλούμε επειγόντως την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να εντείνουν τις προσπάθειες αλληλεγγύης, να αναλάβουν εξίσου την ευθύνη για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο και να σταματήσουν να πιέζουν για την εξωτερίκευση των συνοριακών ελέγχων. Η εξεύρεση βιώσιμων λύσεων είναι επίσης σημαντική για τους ντόπιους κατοίκους των παραμεθόριων περιοχών, ιδίως των νησιών του Αιγαίου, οι οποίοι, πέρα από τις συνήθεις προκλήσεις της νησιωτικής ζωής, έχουν επιδείξει αξιοσημείωτη αλληλεγγύη προς τους αιτούντες άσυλο επί σειρά ετών. Η προστασία της ανθρώπινης ζωής και της αξιοπρέπειας όλων των ατόμων θα πρέπει να είναι το πρώτο και κύριο μέλημα στη μεταχείριση των προσφύγων και των μεταναστών πριν και μετά την είσοδό τους στο έδαφος της ΕΕ.

– Καλούμε την Τουρκία να σταματήσει την καταστροφή των πολιτικών υποδομών, καθώς και την παρεμπόδιση της υδροδότησης σε αυτόνομες περιοχές στη Συρία και το Ιράκ που κατοικούνται κυρίως από Κούρδους.

– Καταδικάζουμε τις επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό της Τουρκίας, και ιδιαίτερα την καταστολή κατά της κουρδικής κοινότητας.

– Ζητάμε τον άμεσο τερματισμό των τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Συρία και το Ιράκ και την ταχεία αποχώρηση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων από κάθε έδαφος εκτός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της Τουρκικής Δημοκρατίας.

– Είμαστε αλληλέγγυοι με τους λαούς όλων των μεσογειακών χωρών στην προσπάθειά τους για ειρήνη, ασφάλεια, συνεργασία και αμοιβαίο σεβασμό που εδράζεται στο διεθνές δίκαιο. Οι άμεσοι γείτονες κάθε χώρας είναι de facto οι πρωταρχικοί εταίροι της. Ο εθνικισμός, ο αναθεωρητισμός και η μισαλλοδοξία βλάπτουν όλους, ιδιαίτερα και άμεσα τις εθνικές, πολιτιστικές και εθνοτικές μειονότητες, ιδίως εκείνες που εργαλειοποιούνται ως πολιτικά πιόνια, και βλάπτουν μακροπρόθεσμα ακόμη και εκείνους που προωθούν τέτοιες πρακτικές. Υποστηρίζουμε την ένταξη των υποψήφιων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά χωρίς παραχωρήσεις όσον αφορά την αποδοχή και την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Μια προσεκτική επιστροφή στη γραμμή βάσης της δεκαετίας του 2000 και των αρχών της δεκαετίας του 2010 είναι ακόμη εντός των ορίων της μνήμης και των δυνατοτήτων μας, αλλά αυτό απαιτεί, πάνω απ’ όλα, να δείξει η Τουρκία στην πράξη την υποστήριξή της και τη δέσμευσή της στους κανόνες και τις αξίες της ΕΕ.

Επιπλέον, οι διμερείς και πολυμερείς σχέσεις πρέπει να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες που δημιουργεί η οικολογική και κλιματική κρίση.

– Είμαστε αντίθετοι σε μιλιταριστικές λογικές και στηρίζουμε αντ’ αυτών πολιτικές πρόληψης συγκρούσεων και κρίσεων. Επιδιώκουμε συμφωνίες για την αποκλιμάκωση της αυξανόμενης στρατιωτικοποίησης των παραμεθόριων περιοχών και των αμφισβητούμενων εδαφών, συμπεριλαμβανομένου του αμοιβαίου παγώματος ή ακόμη και της μείωσης των εξοπλισμών, αντί για μια νέα κούρσα εξοπλισμών που θα οδηγούσε σε επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου, μείωση της κοινωνικής συνοχής και μεγαλύτερη αστάθεια στην περιοχή. Προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί σε ένα σύμφωνο για περιφερειακή σταθερότητα και αμοιβαίο σεβασμό, την άρση κάθε απειλής και την οριστική οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών και συνόρων, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και του κεκτημένου της ΕΕ, δίνοντας πρωτίστως προτεραιότητα σε συμφωνίες που θα συναφθούν μέσω ειρηνικού διαλόγου μεταξύ των μερών με τη συνδρομή της ΕΕ στη διαμεσολάβηση, όπου είναι απαραίτητο, και, ως έσχατη λύση, πιθανή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή σε διεθνή διαιτησία σε περίπτωση που δεν μπορεί να επιτευχθεί διευθέτηση μέσω διαλόγου.

– Επαναλαμβάνουμε ότι η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το βόρειο τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας παραμένει προτεραιότητα.